Op 31 januari 2025 kwam een federaal regeerakkoord tot stand voor België, waarna ook snel een federale regering gevormd werd die dit regeerakkoord in haar komende legislatuur zal doen uitvoeren.  Op basis van dit regeerakkoord zou volgens de Eerste Minister gehandeld worden vanuit ‘het principe van sociale rechtvaardigheid, met respect voor verworven rechten’.  Meer specifiek voor wat de sector Gas en Elektriciteit betreft zou deze regering werk maken van een ‘verstandig energiebeleid’.  Hieronder tracht Gazelco een voorlopige analyse te maken van hetgeen specifiek voor deze sector belangrijk zou kunnen worden en meer algemeen van toepassing zou kunnen worden zoals dat ook voor vele andere burgers dan het geval zal zijn.  Deze is momenteel onvolledig en zal verder uitgediept worden naarmate de concretisering verder duidelijk wordt.  Natuurlijk zullen mogelijke maatregelen eerst nog als wetteksten goedgekeurd moeten geraken en kunnen hieraan gekoppeld nog toepassingsmodaliteiten uitgeschreven worden.  Duidelijk is wel dat deze regering onze maatschappij steeds meer beschouwt en behandelt als een bedrijf, waarbij openbare dienstverlening voor hen geen winst oplevert en dan ook moet uitgehold of geschrapt worden.  Hierbij vergeten zij natuurlijk de belangrijkste opbrengst ervan, namelijk de maatschappelijke winst voor de ganse bevolking.

Algemene maatregelen die niet enkel voor de sector Gas en Elektriciteit van toepassing zouden worden maar ook voor hen een impact zullen hebben :

• Koopkracht van werknemers : mogelijke hervorming van de loonnormwet en de index ( dit kan ingrijpende gevolgen hebben voor zeer veel betrokkenen ! ), verhoging van het nettoloon via een onduidelijk traject, verhoging van maaltijdcheques tot 12 euro en afschaffing van andere cheques (eco/cultuur), wettelijke omkadering flexibele verloning (cafetariaplannen), vereenvoudiging bestaande collectieve bonussystemen (bijvoorbeeld toepassing van CAO 90), …
• Flexibilisering arbeidsmarktbeleid : flexi-jobs in alle sectoren mogelijk maken (opt-out mogelijk mits een sectoraal akkoord), flexibilisering van arbeidstijden (uitholling van de reikwijdte van het Arbeidsreglement, annualisering arbeidstijd, flexibilisering en uitbreiding overuren, afschaffing van de minimale arbeidsduur ten opzichte van een voltijds uurrooster, …), flexibilisering van het arbeidsrecht (herinvoering proefperiode, beperking opzegtermijn bij ontslag door werkgever, aantasting ontslagvergoedingen, afschaffing van het verbod op nachtarbeid, uitzendarbeid voor onbepaalde duur mogelijk maken, versoepeling studentenarbeid, aanpassing telewerk, aanpassing van mogelijkheden tot loopbaanonderbreking, verstrenging van landingsbanen, …), …
• Pensioenen : pensioenrechten worden verder afgebouwd (verstrenging van de mogelijkheid tot vervroegd wettelijk pensioen, pensioenmalus als financiële sanctie mogelijk bij vervroegde pensionering, strengere berekening van loopbaanjaren voor mogelijkheid tot vervroegd pensioen, aanpassing gelijkgestelde periodes, geplafonneerde indexering van ambtenarenpensioenen boven de bovengrens van werknemers, ambtenarenpensioenen te berekenen op de volledige loopbaan, geen toekenning van een welvaartsenveloppe voor de pensioenen, uitdoven van het ziektepensioen voor ambtenaren, …), …
• Ziekte en gezondheid : zieke werknemers zullen zeer snel opgeroepen worden voor een re-integratietraject, versoepeling ontslag wegens medische overmacht, bij herval slechts na 8 weken werkhervatting recht op gewaarborgd loon, invoering van een ‘fit-note’ (voordien ziekte-attest), afschaffing van opname ziektedag zonder medisch attest, …
• Sociaal overleg en vakbonden : onder een motto van ‘respect voor de democratische besluitvorming’ beslist de regering over dossiers waarover de sociale partners geen akkoord vinden, ontslagbescherming van niet-verkozenen bij sociale verkiezingen wordt gereduceerd, aanval op het stakingsrecht en het recht op manifesteren, gedeeltelijke rechtspersoonlijkheid voor vakbonden, vermindering van het aantal Paritaire Comités,..

Meer specifieke aandachtspunten voor wat de sector Gas en Elektriciteit betreft :

• Interfederaal energiepact : hierin wordt een langetermijnvisie en strategie uitgeschreven, waarbij de energietransitie naar een duurzame en klimaatneutrale energieproductie centraal staat in een strijd tegen klimaatverandering.  De vraag naar energie zal tegen 2050 meer dan verdubbelen, voor deze verdere elektrificatie is meer productiecapaciteit nodig, zowel kleinschalige als grootschalige.  Deze is gebaseerd op een energiemix die steunt op drie pijlers, namelijk bevoorradingszekerheid (met minder afhankelijkheid van het buitenland, maar met toch een Europees geconnecteerd energienetwerk, een Hoge Raad voor energiebevoorrading onafhankelijk van de sector levert objectief cijfermateriaal aan), betaalbaarheid en duurzaamheid.  Daarom zet de regering in op hernieuwbare, nucleaire en andere koolstofneutrale energiebronnen.  De afhankelijkheid van fossiele brandstoffen wordt uitgefaseerd en het CRM (CapaciteitsRemuneratieMechanisme) wordt herbekeken.  Deze regering streeft naar een groter aandeel van kernenergie (4 GW) in een energiemix, door een verlenging van bestaande capaciteit (bijkomende verlenging van D4 en T3 met nogmaals minimaal 10 jaar extra) én de bouw van nieuwe kernreactoren.  Hiervoor zal ze obstakels wegnemen (wet van 2003 wijzigen bijvoorbeeld) en publiek-private samenwerkingen opzetten zonder veiligheidsaspecten uit het oog te verliezen.  Ook ‘offshore’-windenergie heeft een belangrijke plaats in deze energiemix.  Andere kernwoorden zijn : flexibiliteit en interconnectie, betaalbaarheid voor ondernemingen en burgers, transparantie van facturen (waarop er geen stijging van een federale component zou komen), het belang van biobrandstof en waterstof, nucleaire expertise behouden en versterken, aandacht voor het nucleair afvalbeheer.
• Er wordt een nieuwe grotere focus gevestigd op nucleaire energie, in tegenstelling tot de voorgaande regering.  Voor eventuele verlengingen van bestaande capaciteit zal er wel een operator bereid moeten gevonden worden om dit uit te voeren, hetgeen nu niet het geval is of lijkt te zijn.  Natuurlijk is het waarschijnlijk dat Electrabel zich opnieuw in een commercieel voordelige positie zal kunnen plaatsen door zich zo op te stellen, zoals dat ook gebeurde met de huidige verlenging van D4 en T3.  Nieuwe nucleaire capaciteit bouwen in België is snel gezegd, maar zeker niet evident, en al helemaal niet binnen de legislatuur van deze regering.  Dit alles kan in het nucleaire segment gunstig zijn voor de tewerkstelling, maar we zullen veel aandacht moeten besteden aan de tewerkstelling in het niet-nucleaire segment, zodat zij niet het slachtoffer worden van toch wel een fundamentele koerswijziging inzake het beleid rond productie.

Het regeerakkoord bevat natuurlijk nog heel wat meer maatregelen (mobiliteit, klimaat, sociale uitkeringen zoals bij werkloosheid, binnen- en buitenlands beleid, veiligheid, zorg, bestuurszaken, justitie, asiel en migratie, defensie, institutionele zaken, fiscaliteit, …) dan hierboven vermeld, het telt immers ongeveer 200 bladzijden en is dus niet in een korte tekst samen te vatten.  Het is wel zeker dat een rechtse regering haar hakbijl bovenhaalt om voor hen belangrijke hervormingen door te voeren, veelal op de kap van werknemers en andere burgers.  Een grondige fiscale hervorming komt er niet, nochtans is bijna elke problematiek hiertoe te herleiden : een evenwichtige herschikking van fiscale lasten waarbij (bijna) alle soorten inkomens gelijk belast worden kan er toe leiden dat ook onze sociale zekerheid op een andere manier gefinancierd wordt en duurzaam wordt.  Maar daartoe zijn overwegend zeer rechtse actoren niet bereid gevonden, helaas voor een overgrote meerderheid van belanghebbenden in dit land !

Jan Van Wijngaerden

Federaal Secretaris Gazelco